Блог

Рэфлексіі гісторыка

Калі Анджэй Дуда, заступаючы на пасаду прэзідэнта Польшчы, выказаўся за стварэнне Балта-Чарнаморска-Адрыятычнага блоку дзяржаў, я хацеў быў выступіць з рэплікай. У рэпліцы я хацеў ушпіліць аўтара кароценькага каментара, якім суправаджалася інфармацыя пра заяву польскага прэзідэнта на сайце “Нашай Нівы”. Іншыя справы і клопаты не далі мне гэта зрабіць на пачатку жніўня. І вось учора, са спазненнем на тыдзень, я прачытаў у “Народнай Волі” амаль на тую ж тэму  каментар  Аляксандра Фядуты.

Пішучы аб намеры польскага прэзідэнта, Аляксандр Фядута зазначае, што той “фактычна агучыў сваю прыхільнасць да старой ідэі Ежы Гедройца аб стварэнні балта-чарнаморскага саюза новых дзяржаў, куды ўвайшлі б Украіна, Беларусь, Літва і Польшча”.

Вядома, нельга не выказаць павагу да нашага земляка князя Ежы Гедройца, але мушу зазначыць, што ідэя балта-чарнаморскага саюза дзяржаў належыць не шаноўнаму выдаўцу і рэдактару знакамітага часопіса “Культура”.

12 чэрвеня ў сталіцы Венгрыі, Будапешце, адбудзецца чарговы кангрэс Партыі еўрапейскіх сацыялістаў.

Месца правядзення кангрэсу выбрана не выпадкова. Венгерская сацыялістычная партыя (ВСП), якая ў 1994--1998 і 2004–2009 гг. была ўрадавай (прэм’ер-міністры Дзьюла Хорн і Феранц Дзьюрчань), у 2010 г. пацярпела паразу. Яна атрымала 59 мандатаў у 386-асабовым Дзяржаўным Сходзе Венгрыі. Гэта 15,2% галасоў выбаршчыкаў. Такі быў вынік палітыкі ўрада Феранца Дзьюрчаня, сацыяліста і адначасна буйнога бізнэсмена. Пасля паразы партыю пакінула немалая частка яе сябраў, якія заснавалі тры новыя левацэнтрысцкія партыі. На выбарах 2014 г. ВСП атрымала 19,1% галасоў, але на выбары яна ішла не самастойна, а ў кааліцыі з лібераламі.

     У нашай “стабільнай” дзяржаве ёсць адзін стабільны інстытут: чалавек, які ёю рулюе вось ужо дваццаць з лішкам гадоў.

Самая нестабільная дзялянка грамадска-дзяржаўнага жыцця – яго базіс: эканоміка і фінансы. Краіна ходзіць, як той зашораны конь, па крузе: абясцэньванне рубля – дэнамінацыя, абясцэньванне – дэнамінацыя... Ужо каторы раз настае пара друкаваць 500-тысячныя і мільённыя купюры, бо касіры ў крамах і банках задыхаюцца ад папяровай масы. Краіна не выходзіць з фінансавага крызісу: 2008–2009, 2011, 2014... Тэорыя Маркса аб цыклічных крызісах да Беларусі на стасуецца, бо ў нас не цыклічнасць, а перманентнасць крызісу. Мусіць, таму, што ў нас і не “першая стадыя камунізму” і яшчэ недаразвіты  капіталізм, калі людзі (у прыватнасці, у “маім” Ганцавіцкім раёне) не могуць выжыць без збіральніцтва, калі старшыня райвыканкама публічна наракае, што сёлета быў слабы ўраджай дзікарослых ягад і грыбоў.

Да нестабільнасці фінансава-эканамічнай сістэмы дадаецца нестабільнасць урадаў. Толькі адзін Сяргей Сідорскі заседзеўся ў крэсле прэм’ер-міністра больш як пяць гадоў. Уладзімір Ярмошын і Генадзь Навіцкі не ўседзелі ў тым крэсле і двух гадоў, Міхаіл Чыгір і Сяргей Лінг пасядзелі трошкі больш за два, а Міхаіл Мясніковіч не дабыў да 4-гадовага тэрміну літаральна некалькі дзён.