Перайсці да асноўнага змесціва
Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада) Сайт прыхільнікаў Думаем пра кожнага - працуем разам!
Думаем пра кожнага - працуем разам!
Беларуская сацыял-дэмакратычная партыя (Грамада) Сайт прыхільнікаў

Форма пошуку

  • Facebook
  • В Контакте
  • Одноклассники
  • Галоўная
  • Партыя
    • Хто мы?
    • Статут БСДП
    • Структура
    • Дакументы
    • Як уступіць у БСДП?
    • Падтрымаць БСДП
    • Гісторыя сацыял-дэмакратыі ў Беларусі
    • БСДП у асобах
    • Бібліятэка сацыял-дэмакрата
    • Сімволіка БСДП
  • Кіраўніцтва БСДП
    • Прэзідыум БСДП
    • Цэнтральны камітэт БСДП
    • Цэнтральная Рэвізійная Камісія БСДП
  • Навіны
    • Аналітыка
    • Заявы
    • Гісторыя і культура
    • Грамадства
    • Жанчыны БСДП
    • Палітыка
    • Партыйнае жыццё
    • Эканоміка
  • Блогі
  • Выданні БСДП
    • Бюлетэнь "Сацыял-дэмакрат"
    • Часопіс "Адлюстраванне"
  • Мультымедыя
    • Вiдэа
    • Фота
  • Кантакты
Уступіць у БСДП
Гісторыя і культура

Да 80-годзьдзя з дня нараджэньня Міхася Чарняўскага (відэа)

серада, 7 Сакавік 2018 13:22 Крыніца: Радыё Свабода













«Вогнепаклоньнік, сябар Расамахі, чалавек-інстытут». Да 80-годзьдзя з дня нараджэньня Міхася Чарняўскага

7 сакавіка споўнілася 80 гадоў з дня нараджэньня Міхася Чарняўскага.

Міхась Чарняўскі — дасьледнік паваеннага антыбальшавіцкага супраціву, грамадзкі, палітычны і культурны дзяяч Беларусі, археоляг і гісторык, пісьменьнік, дацэнт катэдры археалёгіі і дапаможных гістарычных дысцыплінаў Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту. Адзін з заснавальнікаў БНФ ды ініцыятар адраджэньня беларускай сацыял-дэмакратыі. Памёр 20 студзеня 2013 году.

«І выберу Радзіму». Дакумэнтальны фільм тэлеканалу «Белсат» пра Міхася Чарняўскага:

 

У 2015 годзе ў сэрыі «Бібліятэка Свабоды. ХХI стагодзьдзе» выйшла трэцяе выданьне кнігі Ўладзімера Арлова «Імёны Свабоды», якая ўпершыню пабачыла сьвет у 2007-м. У абноўленым выданьні першы аповед прысьвечаны Міхасю Чарняўскаму. (Арыгінал артыкулу апублікаваны на сайце Свабоды 18 студзеня 2015 году)

 

Міхась Чарняўскі

Міхась Чарняўскі

7.3.1938, вёска Круці, цяпер Мядзельскі раён — 20.1.2013, Менск. Пахаваны ў Круцях.

Мы пазнаёміліся ў 1974-м, калі спадар Міхась, ужо вядомы археоляг, кандыдат гістарычных навук і ўдзельнік «Акадэмічнага асяродку» — нефармальнага клюбу патрыятычнай інтэлігенцыі, быў выгнаны з Інстытуту гісторыі і зарабляў на хлеб ляўкасьнікам (грунтоўшчыкам палатна) на вытворча-мастацкім камбінаце Саюзу мастакоў. Пра новую «пасаду» ён гаварыў з мудрым гумарам чалавека, непахісна ўпэўненага і ў сваёй праўдзе, і ў тым, што ўсё будзе добра і мы да гэтага дажывём.

Чарняўскі не памыліўся: імпэрыя, як ён і прадказваў нам, студэнтам-гісторыкам, калі эсэсэсэраўскі гмах яшчэ здаваўся непахісным, ляснулася, і мы дажылі да незалежнай Беларусі.

Ён ня проста прарочыў, а набліжаў гэты дзень. Зьбіраў, здавалася б, ужо не патрэбныя нікому аскепкі гісторыі, выхоўваў — ня толькі ў навуцы — вучняў, шукаў і падтрымліваў аднадумцаў.

Калі ў мяне, маладога настаўніка гісторыі, зьявіўся шанец перайсьці на працу ў наваполацкую гарадзкую газэту, Чарняўскі прачытаў мне цэлую лекцыю пра тое, якія магчымасьці гэта можа адкрыць для нацыянальнай справы. І не памыліўся. Досыць згадаць нашае літаратурнае аб’яднаньне «Крыніцы», адкуль выйшаў не адзін дзясятак вядомых літаратараў, якія тады, у маладосьці, пры канцы 1980-х здолелі ператварыць суполку пры газэце ўва ўплывовы дэмакратычны клюб. З «Крыніцаў» пачалася вядомасьць Ірыны Жарнасек, Вінцэся Мудрова, Алега Мінкіна, Сержука Сокалава-Воюша, Валянціны Аксак, Алеся Аркуша, Лявона Баршчэўскага, які стаў нашым дэпутатам Вярхоўнага Савету Беларусі гістарычнага 12-га скліканьня.

Кладучы цаглінку за цаглінкай у падмурак новага Адраджэньня, Міхась Чарняўскі працаваў, як цэлая ўстанова.

Дасьледаваў каменны і бронзавы век у Беларусі. Вывучаў сярэднявечны Мядзел і — разам зь Зянонам Пазьняком — замак у Лоску, дзе была славутая друкарня. Пісаў манаграфіі і кнігі для дзяцей (памятаю, як мае сыны Раман і Багдан упадабалі «Стралу Расамахі»). Рызыкуючы трапіць за краты, вывез з Зэльвы і захоўваў да лепшых часоў, а затым апублікаваў «Споведзь» Ларысы Геніюш. Ствараў «Мартыралёг» і БНФ. Адраджаў нацыянальную сацыял-дэмакратыю…

З прыходам незалежнасьці спраў адно паболела.

Спадар Міхась браў удзел у падрыхтоўцы да друку новых навуковых шматтомнікаў і энцыкляпэдыяў, працягваў пісаць дзіцячыя кнігі, змагаўся за беларускамоўнасьць гістфаку БДУ, засноўваў арганізацыю «Вэтэраны Адраджэньня», адкрываў праўду пра паваеннае антысавецкае моладзевае падпольле на Мядзельшчыне і Смаргоншчыне…

Насуперак шматлікім скептыкам Чарняўскі заўсёды сьцьвярджаў, што пункту невяртаньня да мовы, да сваіх гістарычных падмуркаў мы не дасягнулі, а таму Беларусь ня страціла дэмакратычнай эўрапейскай пэрспэктывы. Іншая рэч, што за яе захаваньне трэба кожны дзень змагацца.

Ягоны сыход стаўся цяжкай агульнанацыянальнай стратаю.

Калі на пахаваньні заплакала дуда Зьмітра Сасноўскага, а ўсьлед за ёю не стрымалі сьлёз і сам славуты музыка, і загартаваныя, вядомыя ўсёй Беларусі людзі, — гэтая страта адчулася яшчэ глыбей…

Клічучы замуж будучую жонку Сьвятлану, Міхась папярэдзіў: «Давядзецца выбіраць, выберу не цябе, а — Беларусь».

«І выберу Радзіму» — назваў свой прысьвечаны Чарняўскаму фільм ягоны сябар, рэжысэр Валеры Мазынскі.

У фільме гучыць песьня «Ах, якія былі Пагоні», прысьвечаная лісоўчыкам — лёгкай ліцьвінскай кавалерыі, што праславілася ў войнах з Расеяй на пачатку ХVІІ стагодзьдзя, а затым пасьпяхова ваявала па ўсёй Эўропе. Тэкст і мэлёдыя створаныя Міхасём Чарняўскім, якому хапала таленту і на песьні.

Ах, якія былі Пагоні!
Ах, якія былі баі!
Быццам птушкі, ляцелі коні
На чатыры канцы зямлі!
 
Мы Масковію шабляй мералі,
Дзідай мералі ціхі Дунай.
Даляцелі б і да Амэрыкі,
Толькі вельмі ж далёкі край…
 
Не чакайце, шляхотныя пані –
Кавалеры ў стэпе ляжаць.
Будуць вечніцца нашы расстаньні
Без магілы, сьлязы і крыжа.
 
Хмарка лёгкая качыцай шэрай,
Прыплыві на радзімы парог,
Жменькай дожджу пастукай у дзьверы,
Прашапчы, што вярнуцца ня змог.
 
Ах, якія былі Пагоні…

Апошнія навіны з гэтай катэгорыі

01.02 НАРАДЖЭННЕ І СМЕРЦЬ ССРБ. Артыкул першы
31.01 Правілы жыцьця Антона Луцкевіча
30.01 20 фактаў пра Антона Луцкевіча
12.11 100 гадоў таму. Што трэба памятаць
02.11 Пяцісотгадовы човен прывезлі ў цэнтр Мінска
15.10 Власти Минска не предоставляют информацию о гражданах, выступивших против установки памятной...

Аўтары блогаў

Ігар Барысаў
Андрэй Казановіч
Ігар Маслоўскі
Ганна Канюс
Анатоль Cідарэвіч
Cяргей Адамовіч

Блогi

Ігар Барысаў
Віншаванне з Новым 2019 годам!
Андрэй Казановіч
Минские договоренности по Нагорному Карабаху
як хутка знiкне заслона Стабiльнасцi незменяемага...
Ігар Барысаў
Прамова на пасаду старшыні БСДП
Андрэй Казановіч
Віншую вас грамадзяне Лiтвы са знамянальнай датай —...
Усе блогі

Нумары нашай газеты

№15
№14
№13
Усе нумары

Заявы БСДП

ДАГАВОР АБ СТВАРЭННІ САЮЗНАЙ ДЗЯРЖАВЫ -...         ДАГАВОР АБ СТВАРЭННІ САЮЗНАЙ ДЗЯРЖАВЫ...
Заява Прэзідыума БСДП “Аб ваенных...         ЗаяваПрэзідыума БСДП“Аб ваенных...
Зварот Прэзідыума БСДП у сувязі з...          Зварот Прэзідыума Беларускай...

Катэгорыі

Аналітыка
Гісторыя і культура
Грамадства
Жанчыны БСДП
Заявы БСДП
Палітыка
Партыйнае жыццё
Эканоміка

Партнёры

     

Кампания Право выбора

Партыя

  • Хто мы?
  • Статут БСДП
  • Структура
  • Дакументы
  • Гісторыя сацыял-дэмакратыі ў Беларусі
  • БСДП у асобах

Навiны

  • Партыйнае жыццё
  • Заявы
  • Жанчыны БСДП
  • Палітыка
  • Эканоміка
  • Грамадства
  • Аналітыка
  • Гісторыя і культура

Выданнi БСДП

  • Бюлетэнь "Сацыял-дэмакрат"
  • Часопіс "Адлюстраванне"
  • Facebook
  • В Контакте
  • Одноклассники
bsdpps@tut.by © БСДП-2019 Усе правы абароненыя